Monografia (…) ma charakter naukowy i będzie przydatną pozycją dla specjalistów nie tylko z zakresu prawa czy nauk politycznych, ale także studentów kierunków prawa, politologii, europeistyki oraz stosunków międzynarodowych. Mam nadzieję, że trafi ona do szerokiego grona czytelników. Będzie interesującą i inspirującą publikacją dotyczącą państw bałtyckich i ochrony prawa człowieka, w tym szczególnie drażliwego ich obszaru, jaki stanowią prawa mniejszości narodowych. Podkreślić należy, że (…) recenzowana monografia stanowi rzetelną analizę zarówno materiału normatywnego, poglądów przedstawicieli doktryny, jak i praktyki kształtowanej w tym zakresie w państwach bałtyckich.
Z recenzji wydawniczej Prof. nadzw. dr hab. Viktoriyi Serzhanowej
Wstęp
ROZDZIAŁ PIERWSZY. Zagadnienia teoretyczne
1. Powstanie praw mniejszości
1.1. Prawa człowieka jako ograniczenie władzy państwowej
1.2. Historyczne, moralne, prawne i polityczne uzasadnienie dla ochrony mniejszości
1.3. Miejsce praw mniejszości w systemie ochrony praw człowieka współczesnych demokracji
1.4. Znaczenie zasad równości i niedyskryminacji dla ochrony praw
2. Problem definicji mniejszości narodowych
2.1. „Mniejszości” jako koncepcja sytuacyjna
2.2. Dylematy definicyjne
2.3. Próby definicyjne
3. Kategoryzacja praw mniejszości narodowych
3.1. Prawa mniejszości narodowych jako prawa człowieka
3.2. Prawa językowe
3.3. Ochrona przed dyskryminacją
3.4. Prawa partycypacyjne
4. Prawa mniejszości jako część polityki państwa
4.1. Związek pomiędzy ochroną praw mniejszości a pokojem i bezpieczeństwem
4.2. Znaczenie doktryn Odpowiedzialność za Ochronę i Podwójna Odpowiedzialność Państwa
4.3. Strategie państwowe uwzględniające politykę względem mniejszości. Problem integracji
4.4. Kwestie mniejszości narodowych na agendach organizacji międzynarodowych
5. Wyzwania dla ochrony praw mniejszości w XXI w.
5.1. Prawa mniejszości w kontekście uniwersalizmu praw człowieka
5.2. Instrumentalizacja ochrony mniejszości narodowych
5.3. Deficyt implementacji praw mniejszości
5.4. Prawa indywidualne versus prawa grupowe
ROZDZIAŁ DRUGI. Międzynarodowe standardy ochrony mniejszości narodowych
1. Ochrona mniejszości w ramach ONZ
1.1. Podstawowe źródła uniwersalnej ochrony praw mniejszości
1.2. Uniwersalne mechanizmy ochrony praw mniejszości
2. Ochrona mniejszości w ramach Rady Europy
2.1. Prawna ochrona mniejszości
2.2. Instytucjonalna ochrona mniejszości
3. Ochrona mniejszości w ramach systemu OBWE
3.1. Ludzki Wymiar OBWE
3.2. Instytucjonalna ochrona mniejszości
4. Ochrona mniejszości w ramach UE
4.1. Polityczny wymiar ochrony mniejszości
4.2. Normatywny i instytucjonalny wymiar ochrony mniejszości
4.3. Jurysdykcyjny mechanizm ochrony mniejszości
ROZDZIAŁ TRZECI. Zarys ogólny sytuacji mniejszości narodowych w państwach bałtyckich w perspektywie historycznej
1. Prawa mniejszości narodowych w państwach bałtyckich w latach 1918–1940
1.1. Zagadnienie obywatelstwa
1.2. Zagadnienie autonomii kulturalnej
1.3. Prawa językowe
2. Ochrona mniejszości narodowych na Litwie
2.1. Mniejszości narodowe i prawne ramy ich ochrony
2.2. Polityka integracji i instytucjonalne ramy ochrony mniejszości narodowych
2.3. Polityka językowa
2.4. Prawa własnościowe
2.5. Wrażliwe kwestie historyczne
2.6. Wyzwania dla ochrony mniejszości na Litwie
3. Ochrona mniejszości narodowych na Łotwie
3.1. Mniejszości narodowe i prawne ramy ich ochrony
3.2. Polityka integracji i instytucjonalne ramy ochrony mniejszości narodowych
3.3. Polityka językowa
3.4. Wrażliwe kwestie historyczne
3.5. Wyzwania dla ochrony mniejszości narodowych na Łotwie
4. Ochrona mniejszości narodowych w Estonii
4.1. Mniejszości narodowe i prawne ramy ich ochrony
4.2. Polityka integracji i instytucjonalne ramy ochrony mniejszości narodowych
4.3. Polityka językowa
4.4. Wrażliwe kwestie historyczne
4.5. Wyzwania dla ochrony mniejszości narodowych w Estonii
5. Mniejszość romska w państwach bałtyckich
5.1. Europejskie standardy ochrony mniejszości romskiej
5.2. Sytuacja mniejszości romskiej w państwach bałtyckich
ROZDZIAŁ CZWARTY. Problematyka obywatelstwa mniejszości narodowych w państwach bałtyckich
1. Międzynarodowe standardy dotyczące obywatelstwa, w tym podwójnego obywatelstwa
2. Wpływ społeczności międzynarodowej na politykę władz państw bałtyckich w sferze obywatelstwa
3. Polityczny i społeczny wymiar obywatelstwa w kontekście ochrony praw mniejszości
3.1. Problem nie-obywatelstwa w państwach bałtyckich
3.2. Proces naturalizacji w kontekście sytuacji mniejszości narodowych
3.3. Ocena polityki władz państw bałtyckich w sferze obywatelstwa
4. Ekonomiczny wymiar obywatelstwa
ROZDZIAŁ PIĄTY. Ochrona poszczególnych praw mniejszości narodowych w państwach bałtyckich w kontekście standardów międzynarodowych
1. Wymogi językowe w sferze zatrudnienia
1.1. Europejskie standardy w kwestii wymogów językowych stosowanych w zatrudnieniu
1.2. Wymogi językowe w państwach bałtyckich
2. Prawa związane z oświatą mniejszości narodowych
2.1. Międzynarodowe standardy ochrony praw oświatowych mniejszości narodowych
2.2. Przegląd sytuacji oświaty mniejszości narodowych w państwach bałtyckich
3. Używanie języka mniejszości w sferze publicznej
3.1. Standardy międzynarodowe. Znaczenie rozróżnienia używania języka mniejszości w sferze prywatnej oraz przez władze państwowe
3.2. Używanie języka mniejszości w kontaktach z władzami w państwach bałtyckich
4. Dwujęzyczne nazewnictwo topograficzne
4.1. Standardy międzynarodowe dotyczące dwujęzycznego nazewnictwa
4.2. Używanie języka mniejszości w nazewnictwie topograficznym w państwach bałtyckich
5. Wolność wypowiedzi w kontekście praw mniejszości
5.1. Standardy międzynarodowe odnoszące się do wolności wypowiedzi
5.2. Realizacja prawa do posiadania prywatnych środków przekazu w państwach bałtyckich
6. Prawo do imienia i nazwiska
6.1. Standardy międzynarodowe. Urzędowe uznanie oryginalnego zapisu imienia i nazwiska
6.2. Ochrona prawa do imienia i nazwiska w państwach bałtyckich
7. Efektywny udział mniejszości narodowych w życiu publicznym – prawa polityczne i wolność stowarzyszeń
7.1. Standardy międzynarodowe dotyczące praw partycypacyjnych mniejszości
7.2. Realizacja prawa mniejszości narodowych do efektywnego udziału w życiu publicznym w państwach bałtyckich
8. Wolność religijna
8.1. Standardy międzynarodowe w kontekście wolności religijnej
8.2. Realizacja wolności religijnej w państwach bałtyckich
Podsumowanie
Bibliografia
Wykaz skrótów
