Niniejsza publikacja jest drugim wydaniem – wzbogaconym o najnowszą historiografię, nowe pozycje bibliograficzne, aktualnie powstałe prace badawcze dotyczące tej tematyki – monografii z 2006 r. poświęconej finansom Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Stanowi syntezę skarbowości za panowania dwóch pierwszych Wazów na tronie Rzeczypospolitej – Zygmunta III i Władysława IV – w latach 1587–1648. Autorka omawia system skarbowy w kontekście wydarzeń politycznych, relacje między skarbem państwowym a królewskim, kompetencje urzędników i sądów skarbowych, dochody i wydatki Rzeczypospolitej oraz prywatne obu monarchów. Książka zawiera cenne dane statystyczne opracowane w formie tabel i wykresów, wiele miejsca poświęca debatom sejmowym, w czasie których decydowano o finansach państwa.
Spis treści
Od Autorki
Wykaz skrótów
CZĘŚĆ PIERWSZA – KORONA
Rozdział I. Stan badań, źródła
Rozdział II. Skarb kwarciany
1. Organizacja czynności skarbowych
2. Źródła dochodów
3. Ustanowienie drugiej kwarty
4. Przeznaczenie kwarty
5. Kontrola i sądownictwo skarbowe
Rozdział III. Skarb publiczny
1. Podskarbiowie wielcy i ich urząd
2. Komisje i komisarze
3. Terenowa administracja skarbowa
4. Trybunał Skarbowy Koronny
5. Kompetencje skarbowe sejmu
Rozdział IV. Podatki uchwalane na sejmach i sejmikach
1. Łanowe i szos
2. Podymne
3. Czopowe
4. Cła
5. Pogłówne
6. Donatywy
7. Podatki z Prus Książęcych
Rozdział V. Sytuacja finansowa
1. Pierwsze lata rządów (1587–1594)
2. Interwencja w księstwach naddunajskich i powstanie kozackie (1595–1599)
3. Wyprawa mołdawsko-wołoska i wojna inflancka (1600–1611)
4. O Smoleńsk, Kreml i carską koronę (1609–1619)
5. Obrona przed Turcją (1620–1625)
6. Wojna pruska. Ostatnie lata panowania Zygmunta III (1626–1632)
7. Wokół wojny smoleńskiej (1633–1634)
8. O porty bałtyckie i szwedzką koronę (1635–1636)
9. W walce z powstaniem kozackim (1636–1638)
10. Obrona przed pogaństwem i plany wojny z półksiężycem (1633–1648)
Rozdział VI. Osiągnięcia i zaniedbania
CZĘŚĆ DRUGA – LITWA
Rozdział I. Stan badań, źródła
Rozdział II. Skarb publiczny
1. Podskarbiowie wielcy i ich urząd
2. Komisje i komisarze
3. Terenowe władze skarbowe
4. Trybunał Skarbowy Wileński
5. Kompetencje skarbowe konwokacji litewskich
Rozdział III. Próby utworzenia skarbu stałego
Rozdział IV. Podatki uchwalane na sejmach i sejmikach
1. Podejmowanie uchwał podatkowych
2. Łanowe
3. Czopowe
4. Cła
5. Pogłówne żydowskie
6. Pogłówne tatarskie
7. Donatywa kupiecka
8. Kwarta
9. Struktura wpływów skarbowych
Rozdział V. Sytuacja finansowa
1. Od koronacji do schyłku XVI wieku (1587–1599)
2. Wojna o Inflanty (1600–1611)
3. Przeciwko Moskwie (1609–1619)
4. Obrona przed Turcją i Szwecją (1620–1629). Ostatnie lata panowania Zygmunta III (1630–1632)
5. Jeszcze raz o Smoleńsk (1633–634)
6. Szwedzki problem (1635)
7. Zachować pokój (1636–1648)
Rozdział VI. Rozwój czy stagnacja
CZĘŚĆ TRZECIA – SKARB NADWORNY
Rozdział I. Stan badań, źródła.
Rozdział II. Skarb nadworny w systemie organizacji skarbowej
Rozdział III. Ustawy z lat 1589 i 1590: geneza, realizacja
Rozdział IV. Sytuacja finansowa Zygmunta III
Rozdział V. Sytuacja finansowa Władysława IV
CZĘŚĆ CZWARTA
Aneks
Bibliografia
Spis schematów, tabel i wykresów
Indeks osób
Summary. The Republic’s Treasury at the reign of the first two kings of the V asa dynasty (1587–1648): projects – Sejm’s constitutions – realisation
Ilustracje
